Vandaag, 5 mei 2024, zijn er twee jaar verstreken sinds het overlijden van mijn moeder.

Kan rouw overwonnen worden? Hoe genees je van de pijn van het verlies van een ouder?

Het eerste jaar na het verlies van mijn moeder zocht ik als een gek naar de antwoorden op deze vragen. Ik reflecteerde op belangrijke thema’s in het rouwproces, zoals acceptatie en ‘aanwezigheid vinden in afwezigheid’. Ik lag op de goede weg, maar was nog te ver van de finish.

Toen begon ik opnieuw te zoeken. Ik ging duiken in sport, in meditatie, in studie, in kunst. Het was een lang proces, zo langzaam dat ik dacht dat er geen vooruitgang was.

De antwoorden op de twee vragen begonnen binnen te komen, maar ik durfde ze niet te accepteren.

Kan rouw overwonnen worden?

Nee.

Hoe genees je van de pijn van het verlies van een ouder?

Het geneest niet.

Ik voelde me een wiskundige die de toegepaste formule steeds opnieuw controleert en toch tot het onverwachte resultaat komt.

Voor de omgekeerde regel geldt echter dat als het onverwachte resultaat nog steeds correct is, er sprake is van een fout bij de toepassing van de formule.

Ik verlegde mijn aandacht naar de vragen die ik mezelf stelde, en daar vond ik wat ik zocht.

Ik besef dat veel van de argumenten die ik zal presenteren zich op de grens van de filosofie en soms van de metafysica zullen bevinden. Ik ben geen expert op beide terreinen. Wat ik hier zal delen, is het pad dat ik het afgelopen jaar heb gevolgd.

De hoop is dat dit een hulp of misschien inspiratie kan zijn voor mensen zoals ik die geconfronteerd zijn of zullen worden met het verlies van een dierbare.

Het concept van verlies

Slechts een paar maanden na de gebeurtenis besefte ik hoe gewelddadig het was om de kamer te verlaten waar een ouder net was gestopt met leven. Dat moment betekende voor mij een breuk met het verleden. Ik had mijn moeder net zien weggaan. Deze keer voor altijd. Ik zou haar nooit meer zien. Ik zou haar stem nooit meer horen, ik zou haar nooit meer kunnen aanraken. Hoe zou ik nog hetzelfde kunnen zijn?

Toch heb ik, hoewel ik verdwaald was in de pijn, altijd goed op de woorden gelet. Met woorden vormen we onze perceptie van de wereld. Het is belangrijk om de juiste te kiezen.

In deze twee jaar heb ik bijvoorbeeld nooit kunnen zeggen ‘mijn moeder is overleden’. Ik voel mij ongemakkelijk bij het schrijven of uitspreken van deze zin. Niet vanwege de atavistische angst die de dood oproept, maar vanwege het feit dat een dood ding in mijn hoofd iets is dat niet meer bestaat. Iets die is verdwenen. En iets is verdwenen als er geen spoor meer van is.

Zeggen dat er in mij en in de mensen om mij heen geen spoor meer van mijn moeder te vinden is, zou een vergissing zijn.

Het verwerken van de acceptatie gedurende het eerste jaar gaf mij de kracht om mij te focussen op ‘aanwezigheid in afwezigheid’ zoals ik een jaar geleden hoopte. Toen was het puur redeneren, tegenwoordig wordt het steeds meer dagelijkse praktijk.

Hoe je weer tot leven kunt komen

Alle mensen die een trauma ervaren, willen terugkeren naar het leven vóór de tragedie plaatsvond. Toch is deze stelling bedrieglijk.

Je kunt per definitie niet meer terug naar je oude leven. Om het simpele feit dat het niet meer bestaat. Tijd is geen statisch en altijd dezelfde entiteit. Integendeel, het wordt voortdurend opnieuw gegenereerd in een oneindig proces dat aanleiding geeft tot wat wij als het heden ervaren. Het verleden bestaat niet meer, de toekomst bestaat nog niet. Het zijn beide mentale projecties. Desondanks raken we bedwelmd door de illusie dat we ze kunnen beheersen.

Je zou kunnen beweren dat het verleden in ons blijft bestaan, omdat je je een herinnering kunt herinneren. Dat is zeker waar, maar hier schuilt nog een misvatting: als ik je zou vragen wat je op 2 januari 2014 om 15.42 uur hebt gedaan, zou je waarschijnlijk geen antwoord kunnen geven.

Kunnen we zeggen dat dat verleden niet bestaat, omdat je het niet herinnert? Duidelijk niet.

Dit is een bewijs dat we het proces van het onthouden van gebeurtenissen verwarren met het verleden.

Bij het onthouden van gebeurtenissen (ik heb het niet over leren) spelen emoties een fundamentele rol. Maar het probleem was nog lang niet opgelost:

Als ik me alleen de emotioneel relevante gebeurtenissen herinner, waar ging de rest van de Tijd die ik me niet herinner dan naartoe?

Het beantwoorden van deze vraag vereiste de grootste sprong in denken en perceptie die ik tot nu toe heb gemaakt. Aan de basis van dit alles lag een perceptieprobleem. Er moest een ander niveau van Zijn en Tijd zijn.

Ik heb altijd geloofd dat er ergens in mij een regisseur zat, een miniatuur Moreno die aan de touwtjes van mijn lichaam en geest trok.

Dus ging ik hem zoeken. Hij had zeker de antwoorden.

Ik zocht het in mijn hersens en daarna in mijn hoofd. Omdat ik niemand vond, ging ik naar de kist. Hoe bang ik ook was voor de zoekresultaten, ik heb nooit iemand gevonden.

Het was hier dat ik de paradigma herschreef waarmee ik naar de werkelijkheid kijk:

Wat ik eerder identificeerde als de ‘Moreno in miniatuur’ heeft plaatsgemaakt voor die ongecontroleerde ruimte die bewustzijn is. Dit werkt precies als een spiegel. Het geeft getrouw weer wat er om ons heen gebeurt. Elke interpretatie van wat is vastgelegd is in feite een interpretatie, een postuum oordeel. Dit kan positief of negatief worden beïnvloed en verliest daardoor zijn betrouwbaarheid.

Ik herinner me de koude rillingen bij het lezen van deze woorden van Pirandello in Il fu Mattia Pascal:

“En voor meneer Anselmo was dit levensgevoel precies als een lantaarn die ieder van ons in zich draagt; een lantaarn die ons laat zien dat we verdwaald zijn op aarde, en ons kwaad en goed laat zien; een lantaarn die overal om ons heen een min of meer grote cirkel van licht projecteert, waarachter zich de zwarte schaduw bevindt, de angstaanjagende schaduw die niet zou bestaan ​​als de lantaarn niet in ons zou worden aangestoken, maar waarvan we toch te veel moeten geloven dat het waar is Dat is waar, zolang het in ons leeft. Zal de eeuwige nacht ons, als we uiteindelijk met één ademtocht zijn uitgedoofd, verwelkomen na de rokerige dag van onze illusie, of zullen we niet liever overgeleverd blijven aan de genade van het Zijn, dat alleen maar de ijdele vormen van onze rede zal hebben doorbroken?”

Kunst is datgene waarvan je niet weet wat het is, totdat je het nodig hebt.

De paradox van tijdcontrole

Het veranderen van de manier waarop we naar de werkelijkheid kijken, heeft andere realisaties ontsloten. Het eerste concept dat zich in al zijn helderheid openbaarde, was deze absurde illusie van het kunnen beheersen van de tijd.

De afgelopen decennia hebben we er alles aan gedaan om de tijd die nodig is om dingen te doen, te verkorten. Het vliegtuig, de magnetron, de mobiele telefoon, de smartphone. Alles moet sneller en sneller. Deze dynamiek staat bekend als de paradox van Jevon: de toename van een hulpbron – bedoeld als oplossing voor het probleem dat wordt veroorzaakt door de schaarste van die hulpbron – leidt eerder tot een toename van de vraag naar die hulpbron dan tot de oplossing van het probleem.

In ons geval zijn we, in plaats van tijd te winnen, de tijd letterlijk uit het oog verloren.

Wij geloven dat we alles kunnen beheren, alles op de best mogelijke manier kunnen organiseren. Totdat het Leven, op zijn beloop, alles verslaat zonder zelfs maar te kijken. Dan begint de veroordeling van een droevig en wreed lot.

Nou, ik kan niet langer deel uitmaken van dat koor. Ik kan het niet meer.

Ik kijk niet naar de vinger, ik kijk naar de maan. Ik ben een Wezen in de Tijd. En daarom respecteer ik zijn wetten.

Ik liet het verleden en de toekomst los en concentreerde me zoveel mogelijk op het heden. De enige manier waarop ik het verleden kan eren en me kan voorbereiden op de toekomst is door te bouwen en dit kan alleen stukje voor stukje, in het hier en nu.

Bouwen is een serieuze zaak en om het goed te doen moet je afstand nemen van achtergrondgeluiden.

Ja, ik zal zeker niet alles kunnen voltooien waar ik aan begin. Mijn kinderen zullen het doen en het zal goed zijn.

Net zoals ik doe met waar mama mee begon.

Conclusies

In deze twee jaar van rouw en diepe reflectie heb ik geleerd dat verlies niet alleen afwezigheid is, maar een voortdurende transformatie die ons uitdaagt om met andere ogen naar de wereld te kijken. Het gaat niet om het overwinnen van rouw of het genezen van pijn, maar om ermee leren leven en het omzetten in een ervaring van groei en bewustwording.

Elke dag eer ik de herinnering aan mijn moeder, niet door te proberen controle te krijgen over het verleden of de toekomst, maar door volledig in het heden te leven en mijn pad uit te bouwen met dankbaarheid en bewustzijn.

Ik kan het verstrijken van de tijd niet tegenhouden, maar ik kan wel kiezen hoe ik erop reageer.

Het doel van deze reflecties van mij is om te helpen of een inspiratie te zijn voor degenen die geconfronteerd worden met het verlies van een dierbare. Ik heb veel geleden in deze twee jaar. Als ik niet iets zou doen om anderen te helpen, zou ik voor niks hebben geleden.