Waarom wat je negeert belangrijker is dan wat je weet

Ik heb niet van de ene op de andere dag besloten om een informatie-dieet aan te nemen. Het was een geleidelijk proces, ingegeven door subtiele signalen: het constante gevoel dat ik altijd up-to-date moest blijven, een sluimerende angst die me dwong om continu nieuwe informatie te checken, en FOMO (ik schreef hierover hier). Het resultaat? Minder mentale energie, minder helderheid en een versplinterde aandacht die me ervan weerhield volledig in het moment aanwezig te zijn.

De echte bewustwording kwam toen ik merkte dat ik geen lange teksten meer met dezelfde concentratie als vroeger kon lezen. Ik sprong van de ene naar de andere inhoud zonder ergens echt bij stil te staan. Het voelde alsof ik mezelf voedde, maar in werkelijkheid leek het op fastfood: directe smaak, maar geen substantie. Een uur later had ik alweer “honger”.

Meer informatie betekent niet meer kennis

Om te begrijpen wat er met me gebeurde, begon ik me te verdiepen in hoe het brein werkt. Ik ontdekte dat de prefrontale cortex – het meest ontwikkelde, rationele deel van ons brein – verantwoordelijk is voor concentratie, kritisch denken en emotie-regulatie. Maar wanneer we te veel prikkels binnenkrijgen, raakt het overbelast: de informatiestroom zet het op slot, waardoor het instinctieve deel van ons brein de controle overneemt. Dit leidt tot impulsief gedrag en een dwangmatige drang naar nóg meer content.

Geen wonder dat velen moeite hebben om zich te concentreren op een boek (Deep Reading, daar schreef ik hier over), hun focus vast te houden of zich echt te herinneren wat ze lezen. Het probleem is niet de hoeveelheid informatie, maar de manier waarop we die consumeren.

Mijn experiment: wat ik negeerde om beter te begrijpen

1. Eerste stap: social media elimineren als informatiebron

Ik verwijderde social media-apps van mijn telefoon. Instagram? Gebruik ik al jaren niet meer (lees hier over mijn Digital Detox). Facebook gebruik ik alleen nog om artikelen in het Italiaans te delen, LinkedIn voor artikelen in het Nederlands. Wat ik ervoor terugkreeg? Meer mentale ruimte, minder blootstelling aan polarisatie en clickbait.

2. Tweede stap: selecteer betrouwbare bronnen

Ik wilde geen willekeurige informatiestroom meer ondergaan. Ik koos ervoor om alleen nog enkele betrouwbare bronnen te volgen, zoals Internazionale, dat artikelen uit kwaliteitskranten wereldwijd naar het Italiaans vertaalt. Mijn criterium was simpel: zo min mogelijk tussenpersonen tussen mij en de feiten. Ik paste hetzelfde principe toe als in mijn Tweede Brein (lees hier hoe ik dat doe): elke informatie die binnenkomt, moet mijn tijd waard zijn.

3. Derde stap: een selectief leesbeleid

Ik stelde een aantal regels op:

•Eén lang artikel per week, grondig geanalyseerd.

•3-5 korte artikelen over onderwerpen die me op dat moment interesseren.

•Eén non-fictieboek om een onderwerp diepgaand te bestuderen.

•Eén roman of literair werk om mijn abstract denkvermogen te trainen en te ontspannen.

Ik begon Readwise en Reader te gebruiken om alles wat ik lees te organiseren en bewust te verwerken. Artikelen die ik interessant vond, sloeg ik op in Reader, waardoor ik het impulsieve scrollen vermijd. In plaats daarvan pak ik Readwise erbij op momenten waarop ik normaal gesproken gedachteloos op mijn telefoon zou scrollen. De meest waardevolle passages markeer ik en stuur ik naar Obsidian, waar ze deel worden van mijn Tweede Brein.

Wat er gebeurt als je selectiever wordt in wat je tot je neemt

•  Meer mentale rust – Geen informatiestroom betekent een brein dat weer ruimte heeft om echt na te denken.
• Betere focus en concentratie – Ik lees nu diepgaander en met meer geduld. Ik lees meerdere boeken tegelijk (hier schreef ik over effectief lezen) en luister aandachtiger ([Deep Listening, lees hier meer).
• Scherper denkvermogen en kritische selectie – Mijn methode om informatie te verwerken heeft me bewuster gemaakt van wat mijn tijd en aandacht écht waard is. Ik merk direct of een tekst goed geschreven is, of een gedachte origineel is of slechts een herhaling van bekende ideeën.
• Ik kan geen oppervlakkige content meer consumeren – Dit was het meest onverwachte effect. Wanneer je hersenen gewend raken aan complexere denkpatronen, worden oppervlakkige content en simpele argumenten saai. Ik herken nu direct wanneer een boek, artikel of video gemaakt is voor een massapubliek en inhoud mist. Dit heeft mijn manier van lezen en leren voorgoed veranderd.

Hoe kies je wat je wilt weten (en wat je negeert)?

“Your experience of being alive consists in nothing other than the sum of everything you pay attention to.”

Social media geven de illusie van gratis te zijn, maar in werkelijkheid betaal je met de meest waardevolle valuta die er is: je tijd en aandacht. Elk bericht dat je bekijkt, elke discussie waarin je je mengt, elk videofragment dat je slechts ‘twee minuten’ wilde kijken maar waarin je uiteindelijk een half uur blijft hangen, is een investering van je aandacht. Een investering die je beter zou kunnen besteden.

1. Evalueer de rol van social media opnieuw – Het zijn geen informatiebronnen, maar entertainment (of afleiding). Hun doel is niet om je wijzer te maken, maar om je zo lang mogelijk vast te houden.
2. Kies zorgvuldig je informatiebronnen – Het gaat niet om méér weten, maar om het juiste weten. Volg enkele kwaliteitsbronnen en verdiep je in hun inhoud.
3. Stel duidelijke consumptieregels op – Bepaal vooraf wat en wanneer je leest. De kwaliteit van je input bepaalt de kwaliteit van je output.
4. Vervang gedachteloos scrollen door bewust lezen – Heb je echt geen tijd om je te verdiepen in een onderwerp? Controleer eens hoeveel tijd je per dag op je telefoon doorbrengt. Je hebt waarschijnlijk meer tijd dan je denkt.

Conclusie

We worden overspoeld met meer informatie dan we ooit kunnen verwerken. Maar meer betekent niet beter. Net zoals we nadenken over wat we eten om ons lichaam gezond te houden, moeten we kritisch kiezen wat we consumeren om onze geest gezond te houden.

Als aandacht onze meest waardevolle bron is, dan is leren hoe we die goed gebruiken de sleutel tot een helderder en bewuster leven.