In de collectieve verbeelding weet iedereen hoe een snaredrum eruitziet. Door mijn nieuwsgierigheid wilde ik meer over de geschiedenis van de drum weten. Door onderzoek ben ik erachter gekomen hoe we hier zijn gekomen, hoe het repertoire is ontstaan en hoe dit verrassende instrument werd gebruikt door de jaren heen. Door mijn onderzoek zal ik een tijdlijn behandelen van de prehistorie tot de twintigste eeuw. Ik besloot het beperkt te houden tot Europa, omdat ik een speciale post over de Amerikaanse geschiedenis zal maken.
Laat onze reis beginnen!
A drum’s history
De trommel is opgenomen in de familie van membranofonen en is een van de eerste muzikale artefacten in de menselijke geschiedenis. Archeologische vondsten dateren uit 6000 voor Christus in gebieden van het huidige China. Zijn functie was gekoppeld aan non-vocale communicatie, met een belangrijke rol in religieuze contexten. De eerste exemplaren van metalen vaten dateren uit de bronstijd en werden gevonden in het gebied van het huidige Vietnam. De Dong Son-trommels (uitdrukking van de gelijknamige cultuur die bloeide in de 3e eeuw voor Christus) getuigen van een zeer hoog niveau van vakmanschap. De Ngoc-Lu-trommel, gevonden in 1893, onthult een timpaan met drie concentrische panelen versierd met afbeeldingen van dieren en mensen die een ritueel lijken uit te voeren.
Het eerste contact met Europa komt via Griekenland, waar het instrument dat bekend staat als Danbara in het oude Perzië, werd geïmporteerd met de naam tympanon. Het zal in de Romeinse cultuur bekend staan als timpaan. De Arabische cultuur was een van de eersten die trommels gebruikte op militair gebied, met gespecialiseerde afdelingen die bevelen zouden geven via vooraf bepaalde patronen.
Met deze nieuwe rol komt de trommel opnieuw in Europa binnen tijdens de Middeleeuwen, wanneer de Arabieren Spanje binnenvallen en veroveren in de VIIIe eeuw na Christus. De Cantigas de Santa Maria, een verzameling Spaanse monofone liederen in opdracht van koning Alfonso X van Castilië, toont miniaturen van onder meer twee pijp- en taborspelers.
De eerste jaren van de Vroege Middeleeuwen markeren de komst van een belangrijke figuur, de speler van Pijp en Tabor. Met de ene hand speelde hij een fluit met drie gaten en met de andere een trommel. Lincoln Cathedral biedt een van de eerste sculpturen van deze artiesten.
Opvolgers van Pipe en Tabor zijn de Fife and Drums, voor het eerst getoond in de stadskronieken van Basel, in 1332. Het verschil wordt gegeven door de Fife, een zes-gaats dwarsfluit van metaal. In de 14e eeuw vocht de Oude Zwitserse Confederatie voor onafhankelijkheid van het Habsburgse rijk. De Slag bij Laupen (21 juni 1339) is het allereerste gecertificeerde gebruik van Fife and Drums als gespecialiseerd korps in het Zwitserse leger. Het was hun taak om de marstijd vast te stellen en om tactische plaatsingen door te geven via vooraf bepaalde ritmische codes.
Gezien de grote effectiviteit van de oorlogstactieken, begonnen andere koninkrijken Zwitserse huurlingen in te huren. Om kennis en repertoire over te dragen, werden alle bekende beginselen verzameld en genoteerd, inclusief de resultaten van de ontmoeting van twee verschillende drumculturen.
Na verloop van tijd verloor het repertoire geleidelijk aan zijn militaire betekenis en werd het een populair gebruik. Erasmus van Rotterdam schreef op 26 september 1529 aan zijn vriend Valerius:
“In Bazel worden de trommels niet alleen in de oorlog gehoord, maar ook op bruiloften en op feestdagen, zelfs in de kerken, en de kinderen rennen door de straten en de jonge bruiden dansen op hun geluid”.
Het belang van de drums in de Bazelse cultuur wordt bevestigd door de traditie van de Fasnacht, het driedaagse carnaval van Bazel dat plaatsvindt op de maandag na Aswoensdag.
Orchesographie – Methode et Theorie
In 1589 schrijft Thoinot Arbeau een essay in de vorm van een dialoog tussen leerling en leraar, waarin hij uitlegt hoe en wat een drummer moet spelen en hoe een danser moet dansen. Voor de drummer geeft hij ritmische figuren en hoofdslagen aan, voor de danserspassen en bewegingen. Het is de eerste keer dat we een nauwkeurige transcriptie van een drumpartij zien. Naast de notatie voegt Arbeau ook lettergrepen toe. tan geeft 1 slag aan, tere 2 slagen, fre 4 slagen.
Bradley Spinney maakte in zijn werk Instruments and Drumming een transcriptie in moderne notatie van 4 tabellen (klik op de dia om de foto’s te vergroten).
Zoals door Arbeau zelf werd aangegeven, moest de allerlaatste slag van elke reeks perfect unisono worden gespeeld. De verdere ontwikkeling van deze slag zal leiden tot het gebruik van een gratienoot, die we kennen als flam, zoals al geschreven in de transcripties van Spinney.
In hetzelfde werk hebben we de eerste vermelding van een instrument dat enigszins verschilt van de Tabor. Arbeau noemt een trommel met twee strikken op een van de twee koppen. Het embryo van de snaredrum is net geboren.
Pistofilo Bonaventura – Il Torneo
Een andere hoeksteen in ons onderzoek is het manuscript “Il torneo di Bonaventura Pistofilo Nobile Ferrarese dottor di legge e cavaliere. nel Teatro di Pallade dell ‘ordine Militare, et Accademico . . .”, geschreven door Pistofilo Bonaventura en gepubliceerd in 1627. Het document werd een verzameling wetten voor een toernooi van ridders uit heel Europa. Desalniettemin bevat het een sectie met duidelijke voorbeelden van drumtechnieken en drumvellen, zowel voor de drummer als voor de ridder die duidelijk moet hebben hoe hij met de drum moet omgaan. Omdat dit toernooi “internationaal” is, benadrukt Bonaventura de kenmerken die een drummer zou moeten hebben:
De drummer moet over het algemeen geestig, levendig, praktisch en ervaren zijn. Hij zou het vermogen moeten hebben om in de stijl van alle naties te spelen en zou bekend moeten zijn met alle verschillende ‘sonates’ die in oorlog worden gebruikt, zoals degene die wordt gebruikt in reveille, assemblage, ontslag. . . . terugtrekken, begraven van de doden, bevelen geven en de strijd aangaan. […] Omdat de ridders die het veld betreden uit verschillende landen kunnen komen, en omdat de gebruikte huursoldaten vaak verschillende disciplines volgen, bestaat er een breed scala aan formaties bij het betreden van het slagveld. Deze omvatten kruisen, driehoeken, halve manen, enzovoort. De drummer moet bedreven zijn in de beats en stijlen van alle prominente landen, waaronder Italië, Spanje, Frankrijk, Duitsland, Polen en Turkije.
Evenals in Arbeau gebruikt Bonaventura lettergrepen om de slagen te benoemen (ta, pa, ra) en geeft het plakken aan door de steel naar beneden te gebruiken voor de rechterhand en de steel omhoog voor de linkerhand. Deze keuze kan worden gegeven aan de manier waarop drummers de trommel droegen tijdens het marcheren of lopen. Het zou vermoedelijk aan de linkerkant zijn en om te spelen moet de drummer een bijpassende greep aan de rechterhand en een soort traditionele greep aan de linkerkant gebruiken. Op deze manier zou, ook visueel, de rechterhand de laagste zijn en de linker de hoogste.
Belangrijkste Europese drumtradities
Vanaf de zestiende eeuw werden de Schotse, Engelse en Franse drumtradities steeds relevanter.
In Frankrijk werd een nieuwe benaming geïntroduceerd, caisse claire en caisse roulante. In 1705 brengt Andrè Phillidor “Partitions de plusieur marches et battery de tambour” uit, een verzameling marsen voor drums, hobo en fluit. Het niveau ging zo hoog dat in 1754 het boek “L’instruction de Tambours et diverse battery de l’ordonance” werd uitgebracht. Het bevatte instructies om drums te stemmen, tips voor techniek en een verzameling van 12 stukken voor drums en fluiten.
Met Napoleon en de vermaarde Garde Républicaine (1802) komt de behendigheid van de trommelaars door de lange diensttijd nog meer naar voren.
Belangrijk in deze periode zijn de werken van Alexandre Raynaud, die het repertoire van die tijd verzamelde en transcribeerde, waaronder “Le 3 Dianes”, “La Marche du Pere Lafon”, “La Tordue” en “Le Rigodon”.
De snaredrum in de XIXe en XXe eeuw
In de 19e eeuw maakte de snaredrum deel uit van de instrumenten van het klassieke orkest. In 1817 gebruikt Gioacchino Rossini de snaredrums in de ouverture van La gazza ladra. Gezien de militaire traditie werden ze gebruikt om de terugkeer uit de oorlog van Giannetto, een van de hoofdpersonen, uit te beelden. Voor het eerst in de geschiedenis werden drums en percussie gebruikt als integraal onderdeel van de compositie, niet meer als signaal voor het begin van de Opera. Op dit punt wordt de notatie bijgewerkt. De rechterhand staat nu in de eerste spatie (F) en de linker in de laatste (E). Rollen worden geschreven in de derde ruimte (C). Deze methode was niet zo efficiënt en werd langzaam verlaten. Alle noten zijn nu op de derde spatie geschreven en de stelen geven het plakken aan.
Conclusies
Het was een behoorlijk lange reis, niet? Honderden jaren in slechts een paar regels. Ik hoop dat je dit artikel interessant en stimulerend vond. Door dieper in de geschiedenis van dit prachtige instrument te duiken, heb ik zoveel geleerd! Het veranderde mijn aanpak, waardoor ik me meer bewust werd van wat ik speelde, maar vooral… WAAROM!
