Een methode om lezen tot een diepgaande leerervaring te maken

We leven in een tijdperk van onbeperkte informatie, maar hoeveel daarvan blijft echt hangen?

De afgelopen maanden heb ik gedeeld hoe ik mijn leerproces opnieuw heb vormgegeven. Ik schreef over hoe ik AI gebruik om beter te leren, hoe ik selectief omga met wat ik lees, en hoe langzamer lezen mij heeft geholpen om kennis dieper te verwerken.

Daarbij realiseerde ik me: beter leren begint bij beter lezen. Deep Reading is de kern waarop ik alles heb gebouwd.

Ik ontwikkelde een methode om met ChatGPT niet sneller, maar slimmer te lezen. Niet als een trucje, maar als een digitale mentor die helpt om teksten écht te doorgronden.

Heb je ooit het gevoel dat je veel leest, maar weinig echt onthoudt? Dat informatie je overspoelt, zonder dat je het verwerkt? Dan is dit artikel voor jou.

Waarom Deep Reading essentieel is

In ons digitale tijdperk consumeren we razendsnel content. We scannen artikelen, luisteren naar podcasts, lezen boeken, maar hoe veel blijft écht hangen?

Deep Reading vertraagt dit proces en helpt je om:

• Teksten grondiger te begrijpen, in plaats van ze vluchtig door te nemen.
• Nieuwe ideeën te koppelen aan bestaande kennis, waardoor je inzichten beter beklijven.
• Informatie actief te verwerken en te onthouden, in plaats van het direct weer te vergeten.

Maar hoe pas je dit toe in een wereld vol afleiding en informatie-overload?

Mijn antwoord: ChatGPT als een intelligente leespartner.

Wanneer je het goed instelt, kan AI fungeren als een mentor die je helpt om dieper na te denken over wat je leest.

Mijn Deep Reading-methode met AI: 4 stappen

Mijn aanpak bestaat uit vier fasen, ontworpen om het maximale uit elke tekst te halen.

1. Eerste lezing: de stroom van het verhaal

De eerste lezing is intuïtief. Ik concentreer me op het verhaal, de gebeurtenissen en de emoties die het boek oproept.
Geen aantekeningen, geen analyse.
Het doel is om je volledig onder te dompelen in de tekst.

2. Tweede lezing: thema’s en stijl analyseren

Nu begint het echte werk. Bij de tweede lezing bekijk ik de tekst analytisch:

• Hoe wordt het verhaal verteld? Welke stijlmiddelen gebruikt de auteur?
• Welke thema’s komen naar voren? Hoe verhouden ze zich tot andere boeken die ik heb gelezen?
• Zijn er historische, culturele of filosofische verwijzingen?

Ik markeer en noteer de belangrijkste inzichten.

3. Het Reading Journal: waar het echte leren plaatsvindt

Na de tweede lezing schrijf ik mijn analyse op in mijn Reading Journal:

• Samenvatting in mijn eigen woorden.
• Persoonlijke reflecties en inzichten.
• Verbanden met andere boeken en ideeën.

Dit is waar de magie plaatsvindt: lezen wordt een dialoog met de tekst.

4. ChatGPT als leesmentor: de AI die je denken uitdaagt

Pas nadat ik mijn eigen analyse heb afgerond, gebruik ik ChatGPT om mijn begrip te verdiepen.

Ik vraag ChatGPT om:

1. Een analyse van het hoofdstuk en de belangrijkste thema’s om te zien of ik iets heb gemist.
2. Historische en culturele context toe te voegen, vooral bij klassieke romans zoals Oorlog en Vrede.
3. De stijl en retorische keuzes van de auteur te onderzoeken om te begrijpen wat hun taalgebruik uniek maakt.
4. Socratische vragen te stellen die mij uitdagen om verder na te denken.

Voorbeeld: Het geval van de hertog van Enghien
In Oorlog en Vrede beschrijft Tolstoj de executie van de hertog van Enghien als een daad van jaloezie door Napoleon. Dit leek me een fascinerend detail – tot ik ChatGPT vroeg naar de historische werkelijkheid.

Wat bleek?

• • Tolstoj had de geschiedenis aangepast om zijn narratief te versterken.
  • De hertog werd geëxecuteerd om politieke redenen, niet vanwege een liefdesrivaal.

Zonder ChatGPT had ik dit nooit ontdekt. En dat is de ware kracht van AI: niet informatie geven, maar kritisch denken stimuleren.

Zo maak je je eigen AI-mentor voor Deep Reading

Wil je dit zelf toepassen? Volg deze stappen om ChatGPT in te stellen als je persoonlijke leesmentor.

1. Kies de juiste AI-tool

Gebruik ChatGPT, Claude of een andere AI die geavanceerde aanpassingen mogelijk maakt.

2. Definieer de rol van je AI-chat

Je mentor moet geen samenvattingen geven, maar je begeleiden met vragen en analyses.

Voorbeeldprompt voor ChatGPT:
“Je bent een literatuurwetenschapper met academische ervaring. Analyseer hoofdstukken van een boek met deze stappen:

1. Vat de belangrijkste thema’s samen.
2. Analyseer de stijl en taalkeuzes van de auteur.
3. Bied historische en culturele context.
4. Licht retorische technieken en hun effect uit.
5. Stel socratische vragen om kritisch denken te stimuleren.”

3. Volg deze workflow

Stap 1 – Lees het hoofdstuk en maak aantekeningen in je Reading Journal.
Stap 2 – Vraag ChatGPT om een diepgaande analyse.
Stap 3 – Integreer nieuwe inzichten in je Reading Journal.
Stap 4 – Beantwoord de vragen van AI om je reflectie te verdiepen.

Conclusie: waarom deze methode werkt

• Houdt kritisch denken actief.
• Verandert lezen in een ontdekkingstocht.
• Bouwt een duurzaam kennisarchief op.

AI is geen shortcut, maar een katalysator voor diep denken. Wanneer het bewust wordt gebruikt, maakt het lezen niet alleen effectiever, maar ook betekenisvoller.